5 Nisan 2011 tarihinde Hürriyet Gazetesi’nin web sayfasında yayımlanan "Ağrı’nın patronu artık valilik” başlıklı habere göre Çevre ve Orman Bakanlığı yaptığı düzenleme ile Ağrı Dağı’na tırmanmak için izlenmesi gereken prosedürleri asgari düzeye indirmişti. Habere göre Ağrı Dağı’na tırmanacak kişiler artık Genel Kurmay’a ya da Türkiye Dağcılık Federasyonu’na değil yalnızca Ağrı Valiliği’ne başvurulacaktı.

İlk kafa karışıklığı bu noktada yaşandı, zira zaten yıllardır Ağrı Dağı’na tırmanış yapan ekipler, tırmanışı yapacakları rotaya göre ya Ağrı Valiliği’ne, ya da Iğdır Valiliği’ne başvurmakta idi. Valilik, konuyla ilgili birimlerle izni vermeden önce yazışmalar yapmakta, sonrasında da istenen izni vermekte, ya da vermemekte idi. Bu nedenle tam olarak neyin değiştirildiği ve duyurulduğu anlaşılamadı.

Durum böyleyken aynı günün akşam saatlerinde TDF Başkanı Alaaddin Karaca’nın beyanları yine Hürriyet Gazetesi’nde yayımladı ve kafalar iyice karıştı. “Karaca’nın Ağrı Dağı isyanı” başlıklı habere göre Ağrı Dağı’na tırmanış yapmak için aralarında Milli İstihbarat Teşkilatı’nın da bulunduğu 14-15 ayrı kuruma başvurmak gerekiyordu. Sayın Karaca’nın açıklamasının gerekçesi ise TDF’nin izin için başvurulacak kurumlardan birisi olmadığını açıklıkla ortaya koymaktı. TDF tırmanışlara yalnızca mihmandar (rehber, eşlikçi) sağlamaktaydı. Habere göre, Ağrı Dağı’na tırmanış izni bürokrasisini azaltmak için, ilgili bu 14-15 kadar kurum toplanmış ve bu toplantıda “iznin yalnızca valilik tarafından verilmesi konusunda görüş birliği sağlanamamıştı.” Şaşkınlık verici olan ise habere göre Sayın Karaca’nın da iznin yalnızca valilik tarafından verilmesine karşı olanlar arasında bulunmasıydı. Yani bürokrasinin sürmesinden yanaydı Sayın Karaca habere göre. Acaba Sayın Karaca da mı iznin yalnızca valiliklerden alındığını bilmiyordu?

Konu hakkında bilgisi olmayan gazetecilerin, alelacele hazırladığı belli olan haberi yorumlayıp sonuç çıkarmak gerekirse Çevre ve Orman Bakanlığı milli parklara giriş izinlerine ilişkin yetkiyi tümüyle Ağrı Valiliği’nde bulunan İl Çevre Orman Birimine devrettiğini açıklamak istemişti. Valilik bir yerel yönetim birimidir ve her bakanlığın il içindeki en yetkili birimleri buradadır. Bu durumda yapılan açıklama ‘tırmanış için valiliğe başvuru yapılması bizim açımızdan yeterlidir, bakanlığa başvurup iş yükümüzü arttırmayın’ demek olsa gerektir.

Sayın Karaca’nın gazete haberine yansıyan açıklamasında da belirtildiği gibi Çevre ve Orman Bakanlığı’nın izin ile ilgili tüm yetkileri valiliğe devretmesi mümkün değildir. Zira hiç bir kurum kendisinde olmayan bir yetkiyi devredemez.

Ancak Sayın Karaca bu kadar isabetli bir saptamayı yapmışken neden sanki Ağrı Dağı’na çıkmak için gerekli izinlerin 14-15 kurumun Ankara’da bulunan genel merkezlerinden alınması gerektiği yönünde açıklama yapmıştır haberde? Bir yerinden yönetim birimi olan valilikte izin alınması gereken tüm bu kurumların yetkilileri varken (ya da olması gerekiyorken) neden tüm bu izinler için tüm Türkiye’den sorumlu genel merkezlerden izin alınmalıdır? Eğer tüm izinleri genel merkezlerden alacaksak yerel yönetimlere ve valilikteki temsilcilere niye ihtiyaç duyulmaktadır?

Demokratik bir ülkede normal koşullarda olması gereken bir milli parka girmek isteyen kişinin parkın girişindeki görevlilerden parkın kurallarını öğrenmesi, varsa giriş belgelerini doldurması ve varsa giriş ödentisini ödeyip serbestçe giriş yapmasıdır. Anlaşılıyor ki, en azından resmi makamların ve TDF’nin gözünde, Ağrı Dağı açısından durum bunun çok uzağındadır ve böyle kalmalıdır. Sayın Karaca’nın habere yansıyan beyanı doğruysa bunun gerekçesi Ağrı Dağı’nın geçmişte bazı kötü niyetli kişilerin siyasi gösterisine sahne olmuş olmasıdır. Sayın Karaca’nın bahsettiği “bazı kötü niyetli kişiler” sıklıkla Taksim Meydanı’nda ve İstiklal Caddesi’nde de siyasi gösteri düzenlemektedir. Bu durumda İstiklal’de yürümek için 14-15 ayrı kurumdan izin alacağımız günler yakındır.

Bu yaz Ağrı Dağı’na tırmanış yapmak isteyenler için gelinen durum anladığımız kadarıyla ve özetle şu şekilde: Önceden de olduğu gibi Ağrı Dağı’na tırmanmak istiyorsanız valiliğe başvurmalısınız. Yani değişen bir şey yok. Yeni soru ise şu: Ağrı Dağı Milli Parkı’na giriş izinlerini verme yetkisi yalnızca Ağrı Valiliği’ne mi verilmiştir? Iğdır tarafından tırmanmak isteyenler Iğdır Valiliği yerine Ağrı Valiliği’ne mi başvurmalıdır?

Bir valiliğin yetkisi o ilin sınırında bitmektedir (bunun istisnası olağanüstü hal bölgesi kanununda terör olayları için düzenlenmiştir ama bunun konumuzla hiç ilgisi yok). İki ayrı valilikten birisinin diğerinden daha üstün, daha öncelikli olduğunu söylemeye olanak yoktur, her ikisi de eşit düzeydedir. Öyleyse Çevre ve Orman Bakanlığı milli park giriş iznine ilişkin yetkisini valiliklerin her ikisine de devretmiş olmalıdır. Bunun açıklamaya girmemiş olması büyük olasılıkla Iğdır tarafından da tırmanış yapıldığını bilmiyor olmalarındandır. Ama Iğdır tarafını tırmanışa kapatmayı istiyor olmalarından kaynaklanmış da olabilir. (Bilindiği üzere bu kış Ağrı Dağı’na Iğdır tarafından tırmanmak isteyen TDF dahil hiçbir ekibe tırmanış izni verilmemiştir.)

Yapmış olduğumuz yorumların doğruluğu ve yanlışlığı izin başvuruları yapılmaya başladıkça ortaya çıkacaktır. Ama böyle mi olmalıydı? Deneme-yanılma yöntemiyle mi bu iş açıklığa kavuşmalıydı?

Yazar: Özgür Kayacık
Nisan 2011